Juče smo bili u prilici da u našem aero klubu, na sportskom aerodromu Kapino polje u Nikšiću, ugostimo gosta modelara iz Rusije - takmičara u pomenutoj klasi. Komunicirao sam sa njegovim sinom jer stari ne zna Engleski, pa mu ni ime nijesam saznao. Sve u svemu, ovo je moj prvi susret sa jedrilicom ovog tipa koja me je impresionirala svojom izradom i izgledom.
Pravio je izvjesni čika u Rusiji i to u cjelosti. Ima strugove, glodalice, prese... alate za preciznu mehaniku (satni mehanizam...) i uopšte nije izrađena u klasičnom ruskom duhu (nogama) već je jedan veoma sofisticiran stroj.
Oduševilo me je to da jedrilica ima sistem automatike za (samo)upravljanje u potpunosti mehanički riješen bez primjene elektronike.
Pričali smo o propozicijama takmičenja, putovanjima na ista... Inače, oni iduće nedjelje idu na takmičenje u Makedoniji (Prilep).
Evo i malo fotki sa objašnjenjima (za one koji se kao i ja prvi put sreću sa ovim, ako ih uopšte ima):
Jedrilica ima trup od kompozita (fiberglas) i aluminijumske cijevi - rep, ekstremno tankog zida.
Krila formiraju rebra od balse ojačana trakama karbonske tkanine u debljini rebra i presvučena papirom.
Horizontalac i vertikalac je rađen istim principom ali je presvlačenje plastičnom folijom.
Elisa je posebna priča. U spineru se nalazi mehanizam (a la Rolex) koji u zavisnosti od stepena nategnutosti gumene trake mijenja napadni ugao krakova elise. Tako da je najveći kad je sila od gume najveća i polako se smanjuje kako se guma odmotava. To daje prilično ujednačen broj obrtaja elise, od početka do kraja.
Elisa je inače od balse presvučene jednim slojem epoksija sa nekom ultra tankom staklenom tkaninom.
Ono što je mene najviše impresioniralo je mehanički programator - satni mehanizam za komande potrebne za let (slika gore).
Njegova funkcija je sledeća:
1. Dok se elisa okreće (5sec) krila se zakrenu po podužnoj osi (kao eleroni) za neki stepen da bi kompenzovale silu akcije elise koja je prilično velika u odnosu na model
(model je raspona oko 180cm, a elisa prečnika 40-ak cm). Po isteku tih 5 sekundi elisa se zaustavlja i sklapa uz trup, a krila vraćaju u normalan položaj;
2. Po isteku još, čini mi se 10-ak sekundi oslobađa se struna koja podiže elevator za nekih 2-3 stepena - jedrenje;
3. Nakon nekih 1 min. sledeća struna zakreće kormilo pravca za 1-2 stepena da bi jedrilica pravila krugove;
4. Po isteku 3min od starta poslednja struna podiže elevator za nekih 40-45stepeni (u tom položaju je i na fotki) i jedrilica počinje da propada i lagano se prizemljuje.
To je tajming prema propozicijama: 7 puta po 3min leta, a ako nakon toga ima izjednačenih ide se na flyoff - jedan let do 5min., pa ko više dogura.
I na kraju "bušilica" za namotavanje gume sa digitalnim brojačem obrtaja i moment mjeračem na izlazu.
Morao sam ovo da izbacim na forum zbog sopstvenog oduševljenja jedrilicom, a oni koji sve ovo znaju ili posjeduju neku, neka ne zamjere
